«Παράδοξο πεπρωμένο έχει η ερμηνευτική επιστήμη. Τυγχάνει προσοχής πάντοτε μόνο στο πλαίσιο ενός μεγάλου ιστορικού κινήματος πού καθιστά μία τέτοια κατανόηση της ατομικής ιστορικής ύπαρξης επείγουσα υπόθεση, για να βυθισθεί κατόπιν και πάλι στην λήθη». Από τότε που ο Dilthey έκανε αυτή την επισήμανση, η ερμηνευτική μοιάζει να έχει πλέον διαφύγει το πεπρωμένο της, ακριβώς χάρη στο δικό του δοκίμιο Η γένεση της ερμηνευτικής (1900).

Στο κλασικό του αυτό σύγγραμμα, ο φιλόσοφος ανασκοπεί και αναλύει εμβριθώς τα αργά βήματα που πραγματοποίησε ο ερμηνευτικός στοχασμός κατά τους Ελληνιστικούς Χρόνους, την ύστερη Αρχαιότητα, την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό και εστιάζει κατόπιν στην καθολική και βαθύτερη σύλληψη του ερμηνευτικού προβλήματος κατά τον 19ο αιώνα (F. Schleiermacher)· αναδεικνύει, τέλος, την ιδιαίτερη σημασία της ερμηνευτικής για το δικό του φιλοσοφικό πρόγραμμα, την «κριτική του ιστορικού Λόγου», την φιλοσοφική δηλαδή θεμελίωση των ιστορικών, θεωρητικών και κοινωνικών επιστημών.

Η γένεση της ερμηνευτικής είναι το κλασικό εκείνο κείμενο που αποτέλεσε έναυσμα και σημείο αναφοράς τόσο για την ραγδαία και πολύπλευρη ανάπτυξη της ερμηνευτικής σκέψης όσο και για την διαμόρφωση μιας καθ’ εαυτήν ερμηνευτικής φιλοσοφίας στον 20ό αιώνα.