Με την Επανάσταση του 1821, ο Σολωμός είχε ήδη περάσει σε μιαν υψηλότερη περίοδο της ποίησής του. Το 1823 γράφει, σε τροχαϊκά τετράστιχα, τον ορμητικό "Ύμνον εις την Ελευθερίαν", ποίηση συνειδητά εθνικοπολιτική. Το "motto" είναι δύο στίχοι του Dante, ελαφρά παραλλαγμένοι. Σέ μετάφρασή μου:

"Ψάλλω τη Λευτεριά που ειν'τόσο αγαπητή
το ξέρει οποίος γι'αυτή, τη ζωήν αρνιέται."

Το ποίημα τυπώθηκε στο Παρίσι, στο τέλος των "Δημοτικών Τραγουδιών" του Claude Fauriel, και στο Μεσολόγγι το 1825. Μεταφράστηκε σε ξένες γλώσσες και συνέβαλε στον φιλελληνισμό.

Η δομή του "Ύμνου" είναι η ακόλουθη: Μετά την αρχική προσφώνηση προς την οπλισμένη και μαχόμενη Ελευθερία, η δεύτερη στροφή μιλάει για την ανάσταση της Ελευθερίας από τους τάφους των Ελλήνων, δηλαδή από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας. Η ίδια στροφή επανέρχεται κατά διαστήματα, εισάγοντας σε νέες ενότητες. Ύστερα από τη σκλαβιά και τη μάταιη ελπίδα για ξένη βοήθεια, ακολουθούν το άγγελμα της εξέγερσης και ο αντίκτυπος στο εξωτερικό. Τα κύρια γεγονότα είναι η άλωση της Τριπολιτσάς, η νίκη της Κορίνθου (στα Δερβενάκια), η απόκρουση της πρώτης πολιορκίας του Μεσολογγιού, τα κατορθώματα των πυρπολικών, η θανάτωση του Πατριάρχη.

Σε μια λυρική παρέκβαση (στροφές 83-86), εκφράζεται χαρά για τα κορίτσια της Ελλάδας: θα γεννήσουν ελεύθερα παιδιά, όχι σκλάβους. Ο οινοπότης Έλληνας έγινε πολεμιστής. Είναι μια λεπτομερής απάντηση στις απαισιόδοξες για την Ελλάδα προβλέψεις του Byron στο περίφημο ποίημά του "Τα νησιά της Ελλάδας" στο έργο του Don Juan. [...]