20 Απριλίου 1913. Στο περιοδικό Παιδικός Αστήρ δημοσιεύεται το αφήγημα του δεκατριάχρονου, τότε, Μήτσου Παπανικολάου «Το ναυτόπουλο». Αυτή ήταν η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματά μας, τρία χρόνια πριν από τη δημοσίευση του πρώτου του ποιήματος. Η έρευνα στον Τύπο της εποχής έδειξε ότι, από το 1913 μέχρι και τον θάνατό του, ο λογοτέχνης, κριτικός και μεταφραστής ξένης λογοτεχνίας και κριτικογραφίας Μήτσος Παπανικολάου (1900-1943) δημοσίευσε έναν μεγάλο αριθμό πεζογραφημάτων, αλλά, όπως και στην περίπτωση των ποιημάτων και των κριτικών του κειμένων, δεν εξέδωσε όσο ζούσε τα δημοσιεύματα αυτά σε μια αυτοτελή έκδοση ούτε τα συμπεριέλαβε σε κάποια συλλογή.

Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται τριάντα τρία πρωτότυπα και μεταφρασμένα από την ξένη λογοτεχνία πεζογραφήματα του Παπανικολάου. Η έκδοση συνοδεύεται από Εισαγωγή και Σημειώσεις, όπου καταγράφονται η παραπομπή στην πρώτη δημοσίευση και, ειδικά ως προς τα μεταφρασμένα κείμενα, σημειώνονται οι τίτλοι των πρωτοτύπων, οι παραπομπές στην αρχική τους δημοσίευση, οι συλλογές στις οποίες ανήκουν, καθώς και οι σημαίνουσες διαφορές της απόδοσης, όπου υπάρχουν, σε σχέση με το πρωτότυπο.

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της αφηγηματικής γραφής του Παπανικολάου; Πώς εξηγείται η αισθητική επιλογή του να δημοσιεύει στο περιοδικό Μπουκέτο πρωτότυπα διηγήματα που σχεδόν αποκλειστικά απηχούν την αισθητική της αστικής ηθογραφίας και έχουν ως κοινό τόπο τον τύπο της γυναίκας ηρωίδας που συντρίβεται από τα πάθη, τις ενοχές και το ψυχικό βάρος που καλείται να διαχειριστεί; Ποιους ξένους συγγραφείς μεταφράζει και σε τι διαφοροποιούνται ορισμένες μεταφράσεις από την κυρίαρχη αισθητική της ηθογραφίας; Πώς αυτές οι διαφορετικές επιλογές, όπως αυτή της νουβέλας του St. Zweig «Der Amokläufer» ή του M. Arland Antarès suivi de La Vigie, συντονίζονται με τη στροφή του Παπανικολάου στη νεωτερικότητα και με αντίστοιχες περιοχές του ποιητικού του έργου;

Με την αναδημοσίευση των κειμένων του παρόντος τόμου, ο σημερινός αναγνώστης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει μια άλλη, αφώτιστη εν πολλοίς, πλευρά του Παπανικολάου και ο μελετητής να διερευνήσει νέες περιοχές που αφορούν και το πρωτότυπο και το μεταφραστικό του έργο.