Οι προσπάθειες να ανανεωθεί και να εμπλουτιστεί με ευρωπαϊκά πρότυπα και αξίες η πνευματική ζωή του Ελληνισμού χαρακτηρίζουν τον ευρύτερο 18ο αιώνα και ειδικότερα τα χρόνια 1770-1821. Η εποχή αυτή επικράτησε να ονομάζεται «Νεοελληνικός Διαφωτισμός». Πρόκειται για μια στιγμή ανάτασης και ελπίδας, που την εμπνέει το όραμα της ελευθερίας. Η μελέτη αυτή επιχειρεί σφαιρικά τη θεώρηση των ιδεών του Διαφωτισμού, όπως προσαρμόστηκαν στις συνθήκες της ελληνικής κοινωνίας και παιδείας και εκφράστηκαν στα κείμενα της λόγιας ελληνικής γραμματείας. Στο επίκεντρο των αναλύσεων αυτών βρίσκεται η εξέλιξη των πολιτικών και κοινωνικών ιδεών. Οι ερμηνείες που προτείνονται παρουσιάζουν τον Διαφωτισμό ως κριτική θεώρηση της ελληνικής κοινωνίας και της πνευματικής της παράδοσης. Στην εργασία ακολουθείται η συνθετική μέθοδος, η οποία προσπαθεί να εντάξει τις ιδεολογικές εκδηλώσεις στα ιστορικά τους συμφραζόμενα. Συγχρόνως είναι και συγκριτική, με συστηματικές αναφορές στο περίγραμμα της ευρωπαϊκής παιδείας και πολιτικής σκέψης.