[...] Ήθελα κρυφά να διαβάζει το ημερολόγιό μου. Ήταν αλήθεια πώς "ένας άνθρωπος σαν και μένα, πού δεν ανοίγει την καρδιά του στους άλλους, χρειάζεται τουλάχιστον να μιλάει και ν' ακούει ο ίδιος τον εαυτό του", ένας όμως απ' τους λόγους πού έγραφα ήταν να το διαβάζει κι ο άντρας μου. [...] Και αυτός και εγώ, ξέροντας ότι διαβάζουμε αντίστοιχα στα κρυφά ο ένας το ημερολόγιο του άλλου, σηκώσαμε φράγματα, στήσαμε εμπόδια στους δρόμους μας, πήραμε όσο πιο πλάγιους δρόμους μπορούσαμε και, όπως ήταν αναμενόμενο, η επίτευξη των σκοπών μας παρέμεινε μέχρι τέλους αβέβαιη τέτοιοι ήταν οι όροι του παιχνιδιού μας. [...]

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ, γραμμένο το 1956, είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα του ΤΖΟΥΝΙΤΣΙΡΟ ΤΑΝΙΖΑΚΙ. Πραγματεύεται ένα από τα αγαπημένα θέματα της ιαπωνικής λογοτεχνίας, αυτό του ηλικιωμένου άνδρα πού έχει ακόμα μέσα του τη φλόγα του έρωτα και που το όψιμο πάθος του τον οδηγεί στην καταρράκωση.

Το Κλειδί είναι ένα μυθιστόρημα που αναπτύσσεται με τη μορφή δύο ημερολογίων πού κρατούν αντιστοίχως ο άντρας και η γυναίκα, παντρεμένοι χρόνια και κουρασμένοι. Από ένα σημείο και μετά, ο καθένας προορίζει το ημερολόγιο για την κρυφή ανάγνωση από τον άλλον, με σκοπό να τον ερεθίσει αλλά και να τον πληγώσει. Η διαφορά πού δημιουργείται ανάμεσα στα δύο ημερολόγια δημιουργεί μια συνεχή ένταση και μας κάνει να γινόμαστε συνένοχοι του ενός ή του άλλου από τους συζύγους - αυτό εναπόκειται στον αναγνώστη.