Το δημοκρατικό σχολείο της νεωτερικότητας το διαπερνά μια αντινομία: έχει στόχο να διαπλάσει τον ελεύθερο πολίτη, την αυτόνομη ατομικότητα, τον άνθρωπο που σκέφτεται με το δικό του μυαλό, τον στόχο όμως αυτό τον επιδιώκει και τον πετυχαίνει δια της υποχρεωτικότητας και του αναγκασμού. Πράγματι, στο σχολείο, όπου ο μαθητής πηγαίνει θέλοντας και μη και όπου δεν έχει κανένα περιθώριο ουσιαστικής επιλογής, σε αυτόν ακριβώς τον χώρο του ετεροκαθορισμού, διαμορφώνεται -με τη συνδρομή προφανώς και άλλων εξωσχολικών παραγόντων- το ελεύθερο άτομο, η αυτόνομη ατομικότητα!

Το σχολείο είναι θεσμός μετάδοσης της γνώσης, παράδοσης -όπως σοφά λέγεται στην ελληνική γλώσσα η διδασκαλία- στους μαθητές του πολιτισμού των προγόνων. Το σχολείο δεν είναι θεσμός καινοτομίας, η καινοτομία ανήκει στους μαθητές αφού αποφοιτήσουν από αυτό. Κεντρική μορφή του σχολείου είναι ο δάσκαλος, που αναλαμβάνει την ευθύνη να διδάξει τον μαθητή, σε μια σχέση μαζί του εξ ορισμού ασύμμετρη.

Τα κείμενα του βιβλίου αυτού, όποιο κι αν είναι το θέμα τους, είναι όλα κείμενα ένθερμης αγάπης για το σχολείο και υπεράσπισής του. Υπερασπίζονται ένα σχολείο που λειτουργεί κανονικά, όπου ο δάσκαλος διδάσκει -και δεν επικοινωνεί απλώς μετά παιδιά- και οι μαθητές μαθαίνουν γράμματα - και δεν αποκτούν απλώς δεξιότητες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο βασικός άξονας της συλλογιστικής και των προβληματισμών του Σταύρου Ζουμπουλάκη σε όλα τα κείμενά του είναι πως το σχολείο είναι ένας θεσμός μετάδοσης γνώσης και παράδοσης στους μαθητές, του πολιτισμού των προγόνων και των κλασικών έργων του παρελθόντος, και όχι θεσμός καινοτομίας, ενώ κεντρική μορφή του σχολείου είναι ο δάσκαλος, που αναλαμβάνει την ευθύνη να διδάξει τον μαθητή, σε μία σχέση μαζί του που, εξ ορισμού, κρίνεται ασύμμετρη. Η θέση αυτή, εμποτισμένη σε όλα τα κείμενα του βιβλίου, με μια πρόχειρη και επιφανειακή εκτίμηση από κάποιον "προοδευτικό" αναγνώστη ή εκπαιδευτικό, μπορεί να εκληφθεί ως άκρως συντηρητική, όμως ο συγγραφέας όχι απλώς δεν τη θεωρεί συντηρητική, αλλά αυτονόητη και αληθινή. Και κάτι περισσότερο: Πιστεύει πως αυτή του η θέση αγγίζει τα όρια της ουτοπίας, ως πρόωρη, αψηλάφητη αλήθεια, αφού η απομάκρυνση του σημερινού σχολείου από τον αληθινό του προορισμό μας έχει φτάσει στο σημείο να θεωρούμε άκρως επαναστατικό και πρωτοποριακό το να βρει κάποτε αυτό τον αληθινό προορισμό του. Να κυριαρχήσει δηλαδή κάποτε το αυτονόητο της υπερβολής, της διαστρέβλωσης και του εκτροχιασμού του νοήματος και του στόχου του ως θεσμού.